نظارت مالی ذیحسابان دستگاه های اجرایی کشور و اجرای مطلوب نظام حسابداری بخش عمومی: بررسی چالش‌های مرتبط

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری حسابداری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

2 استادیار، گروه حسابداری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

3 استادیار، گروه آمار، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

وجود یک سیستم نظارت مالی مناسب، کمک مؤثری به استفاده صحیح از منابع مالی در تحقق برنامه‌های مصوب و در نهایت حفظ و حراست از بیت‌المال می‌کند. در این پژوهش به مطالعه و بررسی چالش‌ها و تنگناهای نظارت مالی ذیحسابان دستگاه‌های اجرایی در اجرای مطلوب نظام حسابداری بخش عمومی پرداخته شد تا با شناسایی موانع و چالش‌های موجود، پیشنهاداتی به منظور بهبود نظارت جهت رسیدن به اهداف نظام حسابداری بخش عمومی ارائه گردد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی، از بُعد شیوه‌ سنجش متغیرها و گردآوری داده‌ها جزء پژوهش‌های توصیفی و پیمایشی است. جامعه آماری، کل ذیحسابان دستگاه‌های اجرایی کشور کارمند وزارت امور اقتصادی و دارایی به تعداد ۷۴۲ نفر می‌باشند که از بین آنها ۲۶۰ نفر به عنوان نمونه انتخاب گردید. در این روش محقق از ابزار فیش‌برداری از منابع کتابخانه‌ای، ابزارهای طراحی شده نظیر چک‌لیست‌های تخصصی طراحی شده جهت گردآوری اطلاعات مورد نیاز، مصاحبه و پرسشنامه به‌طور ترکیبی استفاده کرده است. سپس با استفاده از نرم‌افزارهایSPSS وAMOS به تجزیه‌وتحلیل داده‌ها پرداخته شد. نتایج آماری در خصوص مؤلفه‌ها و موانع مرتبط با هفت شاخص قانونی، ساختاری، محیطی، اداری، سیاسی، انگیزشی و ویژگی‌های فردی در قالب 60 سوال و به‌صورت پرسشنامه طیف لیکرت استخراج گردید. یافته‌ها نشان‌دهنده تأثیر معنادار موانع و چالش‌های قانونی، ساختاری، محیطی، اداری، سیاسی، انگیزشی و ویژگی‌های فردی نظارت مالی ذیحسابان بر اجرای مطلوب نظام حسابداری بخش عمومی می‌باشد. در ادامه با استفاده از مدل‌یابی معادلات ساختاری، ارتباط و همبستگی بین هفت مؤلفه مذکور بررسی گردید که نتایج حاکی از ارتباط معنادار و همبستگی مثبت بین این هفت چالش را نشان می‌دهند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدی، ذاکر؛ جمشیدی نوید، بابک. (1394). شناسایی و رتبه‌­بندی موانع اساسی پیش روی سیستم نظارت مالی کشور جهت ارتقاء کیفیت اجرای حسابرسی دولتی از دیدگاه حسابرسان دیوان محاسبات کشور. دومین همایش بین‌المللی مدیریت و فرهنگ توسعه، تهران.
احمدی، علیرضا. (1395). بررسی تفکیک وظایف نظارتی و اجرائی ذیحساب در دستگاه‌­های اجرائی استان آذربایجان غربی. دومین کنفرانس بین‌­المللی حسابداری، مدیریت و نوآوری در کسب و کار، رشت.
اخوان علوی، سیدحسین؛ رحمتی، محمدحسین؛ قنبری، علی ­اکبر. (1393). بررسی تأثیر عوامل انگیزشی (شغلی، سازمانی، فردی) بر کیفیت نظارت مالی ذیحسابان و مدیران مالی دستگاه‌های اجرایی. مدیریت فرهنگ سازمانی، 12(4)، 739-719.
باباجانی، جعفر. (1382). تحلیلی نظری پیرامون سیستم نظارت مالی کشور از منظر پاسخگویی. بررسی‌­های حسابداری و حسابرسی، 10(31)، 97-130.
باباجانی، جعفر. (1389). نقش و جایگاه مبنای حسابداری و رویکرد اندازه‌­گیری در حسابداری و گزارشگری مالی بخش عمومی. دانش حسابرسی، 10(2)، 4-38.
بهمن، اکرم. (1394). بررسی چالش‌­های نظارت مالی ذیحسابان وزارت امور اقتصادی و دارایی. پنجمین کنفرانس ملی و سومین کنفرانس بین‌­المللی حسابداری و مدیریت با رویکردهای کاربردی و پژوهش نوین.
حسینی، سیدحسین؛ موسوی بایگی، سیدعلی. (1390). نهادهای نظارتی حاکم بر قراردادهای مالی دولت و چالش‌های آن. اقتصاد پولی و مالی، 1(1)، 143-121.
حضوری، محمدجواد؛ گرد، عزیز؛ گل دوست، مجید. (1394). بررسی عوامل مؤثر بر بروز نارسایی در سیستم کنترل­‌های مالی دستگاه‌­های اجرایی. دانش حسابرسی، 59، 19-42.
رمضانی، سیدمهدی؛ احمدی، احمد؛ سعیدی، محمدحسین. (1395). بررسی عوامل مؤثر بر بهبود نظارت مالی در نظام مالی بخش عمومی ایران. اولین همایش ملی حسابرسی و نظارت مالی ایران، مشهد.
عربیان، اصغر. (1390). رسیدگی شبه قضایی در دیوان محاسبات کشور. دانش حسابرسی، 11(4)، 55-38.
غلامی، ملک محمد؛ فخاری، حسین؛ ملکیان، اسفندیار. (1398). تبیین عوامل مؤثر بر اجرای استانداردهای حسابداری بخش عمومی در ایران. حسابداری دولتی، 2(10)، 69-84.
قریشی، رضا؛ بیزه، عفت­‌السادات؛ حقیقی، امن‌­اله؛ اشکزران، آفاق. (1393). ضرورت جایگزینی مبنای حسابداری تعهدی با مبنای حسابداری نقدی در دستگاه­‌های اجرایی کشور. دومین همایش ملی استانداردهای حسابداری بخش عمومی، وزارت امور اقتصادی و دارایی.
کردستانی، غلامرضا؛ ایرانشاهی، علی اکبر. (1388). بررسی عوامل مؤثر بر بکارگیری حسابداری تعهدی در بخش دولتی. دانش حسابرسی، 28، 10-21.
کماسی، شهرام؛ شکاری، غلام­عباس؛ طاهری لاری، مسعود. (1393). شناسایی و رتبه­‌بندی عوامل مؤثر بر رفتار سیاسی (مطالعه موردی کارکنان شرکت آبفا). همایش بین­‌المللی مدیریت.
هدایتی زفرقندی، محمد. (1396). نقش و کارکرد دیوان محاسبات در تحقق نظارت مالی. پژوهش ملل، 2(18)، 45.
Antipova , T., & Bourmistrov, A. (2013). Is Russian public sector accounting in the process of modernization? An analysis of accounting reforms in Russia. Financial Accountability & Management, 29(4), 442-478.
Blume, L., & Voigt, S. (2011). Does organizational design of supreme audit institutions matter? A cross-country assessment. European Journal of Political Economy, 27.
Chan, J. L. (2008). International public sector accounting standards: conceptual and institutional issues. University of Illinois at chicago.
Christians, J., Reyniers, B., & Rolle, C. (2013), Impact of IPSAS on Reforming Governmental Financial Information Systems: a Comparative Study. International Review of Administrative Sciences, 76(537), 54.
Jones, T. C., & Dugdale, D. (2001). The concept of an accounting regime. Critical Perspectives on Accounting, 12(1), 35-63.
Matt, A., McNaught, T., & Samji, S. (2018). Opening AdaptationWindows onto Public FinancialManagement Reform Gaps in Mozambique. CID Faculty Working Paper.